Nhân Ngày Môi trường Thế giới (5/6/2025), Việt Nam tiếp tục khẳng định quyết tâm hành động vì một môi trường sống trong lành, bền vững với chủ đề “Chấm dứt ô nhiễm nhựa”. Những nỗ lực từ cấp quốc gia đến cộng đồng dân cư đang từng bước lan tỏa lối sống xanh, thay đổi nhận thức và hành vi của người dân trong việc giảm thiểu sử dụng nhựa.
Thực trạng và tác hại của ô nhiễm nhựa
Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, mỗi năm thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa, trong đó hơn 2/3 là sản phẩm sử dụng một lần – nhanh chóng trở thành rác thải gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Tại Việt Nam, khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa phát sinh mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 27% được tái chế. Phần lớn còn lại bị chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây lãng phí tài nguyên và tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe con người.
Ô nhiễm nhựa đã trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với phát triển bền vững. Không chỉ gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước, ô nhiễm đất và nguồn nước, rác nhựa còn đe dọa sự sống của các loài sinh vật và làm gia tăng rủi ro về sức khỏe cho con người thông qua chuỗi thực phẩm.
Nhận thức rõ mối đe dọa từ ô nhiễm nhựa, Chính phủ Việt Nam đã chủ động tham gia các cơ chế hợp tác quốc tế như Hội nghị Thượng đỉnh G7, Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN… Việt Nam cũng là một trong ba quốc gia đầu tiên thành lập Nhóm công tác triển khai Chương trình đối tác hành động quốc gia về nhựa.
Trong nước, nhiều chính sách quan trọng đã được ban hành như Luật Bảo vệ môi trường 2020, Kế hoạch hành động quốc gia về rác thải nhựa đại dương, Đề án tăng cường quản lý chất thải nhựa… Mục tiêu đến năm 2030 là giảm 75% rác thải nhựa trên biển, chấm dứt sử dụng nhựa dùng một lần tại các khu du lịch, cơ sở lưu trú ven biển và loại bỏ hoàn toàn rác thải nhựa tại các khu bảo tồn biển.
Nhiều địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương… đang triển khai các mô hình thiết thực như phân loại rác tại nguồn, “chợ dân sinh xanh”, khu đô thị không rác thải nhựa. Các doanh nghiệp cũng bắt đầu ứng dụng vật liệu sinh học, bao bì tái chế và mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất.
Lan tỏa lối sống xanh từ mỗi hộ gia đình
Hưởng ứng Tháng hành động vì môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phát động chiến dịch “Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa – Lan tỏa lối sống xanh” với nhiều hoạt động ý nghĩa. Nổi bật là tổ chức “Ngày không nhựa dùng một lần” tại các công sở, trường học, siêu thị và chợ; phát động phong trào phân loại, thu gom, tái chế rác nhựa tại hộ gia đình; nhân rộng mô hình nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp sinh thái.
Đặc biệt, các hoạt động truyền thông được chú trọng nhằm nâng cao nhận thức về tác hại của nhựa đối với môi trường và sức khỏe. Các chương trình nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tái chế và phát triển vật liệu thay thế nhựa cũng đang được khuyến khích mạnh mẽ.
Giám đốc Quốc gia Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam) Văn Ngọc Thịnh kêu gọi người dân hãy tiêu dùng có trách nhiệm, từ chối sử dụng nhựa một lần như túi nilon, ống hút, cốc nhựa, thay vào đó là các sản phẩm tái sử dụng. “Mỗi hành động nhỏ như phân loại rác tại nguồn hay thu gom rác ven biển đều góp phần quan trọng trong giảm ô nhiễm. Chúng ta cần mang rác về bờ, thu gom lưới, phục hồi môi trường biển” – Giám đốc Quốc gia WWF Việt Nam Văn Ngọc Thịnh nhấn mạnh.
Những chính sách như Luật Bảo vệ môi trường 2020, các sáng kiến về kinh tế tuần hoàn chính là nền tảng để Việt Nam tiếp tục tiến xa hơn trong hành trình chấm dứt ô nhiễm nhựa, bảo vệ tương lai xanh cho các thế hệ mai sau.
Theo Báo Pháp Luật & Xã hội
