Thực trạng đáng báo động
- Đầu tháng 10, không khí Hà Nội liên tục ghi nhận chỉ số AQI ở mức “Không Lành Mạnh” hoặc cao hơn.
Theo IQAir, vào sáng ngày 5/10/2025, Hà Nội đạt AQI ~ 164, xếp vào nhóm ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người dân. - Điều bất thường là nhiều điểm quan trắc tại Hà Nội từng lọt top ô nhiễm nhất thế giới trong các giờ cao điểm.
- Năm 2024, Hà Nội đã ghi nhận 4 đợt ô nhiễm nặng, trong đó có một đợt xảy ra vào đầu tháng 10.
- Theo chuyên gia, mùa ô nhiễm Bắc Bộ — đặc biệt là Hà Nội — thường bắt đầu từ tháng 10 và kéo dài đến tháng 3 năm sau. Khí tượng thời tiết (ít gió, nhiệt độ biến động) khiến các chất ô nhiễm khó khuếch tán, tích tụ ở tầng lớp thấp.
Nguyên nhân chính
- Giao thông và phương tiện cá nhân: Hàng triệu xe máy, ô tô, xe cũ thải ra lượng lớn bụi mịn (PM2.5), NO₂, CO… đóng vai trò chủ đạo trong nguồn gây ô nhiễm.
- Hoạt động công nghiệp & xây dựng: Các công trường, nhà máy, nguồn thải địa phương cũng góp phần đẩy nồng độ bụi, khí độc cao lên, nhất là khi không có biện pháp che chắn nghiêm ngặt.
- Nhiệt độ & khí hậu thuận lợi cho tích tụ: Thời tiết chuyển mùa, độ ẩm, ít mưa và gió nhẹ khiến bụi và ô nhiễm tồn tại lâu hơn trong không khí.
- Phát tán từ các vùng lân cận: Các hoạt động như đốt rơm rạ, đốt chất thải nông nghiệp ở vùng ngoại thành lan vào nội đô, làm trầm trọng thêm chất lượng không khí.
Hệ lụy với sức khỏe & đời sống
- Đối tượng nhạy cảm như trẻ em, người già, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch có nguy cơ cao bị kích ứng, ho, khó thở, viêm phổi.
- Tình trạng ngứa mắt, cay mắt, đau họng, mệt mỏi kéo dài, thậm chí suy giảm miễn dịch nếu tiếp xúc lâu trong điều kiện ô nhiễm cao.
- Gánh nặng y tế gia tăng — số lượt khám các bệnh liên quan đường hô hấp ở các bệnh viện nội thành có xu hướng tăng trong các đợt ô nhiễm cao điểm.
- Ảnh hưởng tâm lý: người dân e ngại ra đường, hạn chế hoạt động ngoài trời, giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến năng suất lao động.
Những giải pháp cần được thúc đẩy
- Khẩn cấp áp dụng biện pháp giảm phát thải: Khi AQI vượt ngưỡng “nguy hại” (> 300), địa phương cần kích hoạt giải pháp khẩn cấp: hạn chế giao thông, dừng hoạt động công trường, nâng cảnh báo người dân.
- Đẩy mạnh giao thông xanh & phương tiện điện: Chuyển đổi phương tiện giao thông, tăng số lượng xe buýt điện, phát triển phương tiện công cộng — giảm bớt việc sử dụng xe cá nhân.
- Quản lý xây dựng và kiểm soát bụi: Các công trường phải có biện pháp che chắn, tưới bụi, rào chắn để ngăn phát tán bụi ra môi trường xung quanh.
- Tuyên truyền và hướng dẫn người dân bảo vệ bản thân: Đeo khẩu trang lọc bụi (loại tốt như N95/FFP2), sử dụng máy lọc không khí trong nhà, hạn chế ra ngoài khi chỉ số cao, theo dõi tình trạng không khí hàng ngày.
- Hợp tác vùng & kiểm soát ô nhiễm từ ngoại vi: Vùng ngoại thành, các tỉnh quanh Hà Nội cần kiểm soát việc đốt chất thải, phối hợp giám sát và xử lý ô nhiễm lan tỏa.
- Hệ thống cảnh báo & giám sát mạnh mẽ: Cần nâng cấp mạng lưới quan trắc, công khai dữ liệu chất lượng không khí để người dân dễ tiếp cận thông tin và phản ứng kịp thời.
“Không khí sạch không phải là thứ xa xỉ, mà là quyền được hưởng của mỗi người dân.”
Hà Nội đã bước vào mùa ô nhiễm mới, và bắt đầu tháng 10 chỉ mới là khởi đầu. Nếu không có hành động đồng bộ — từ chính quyền, doanh nghiệp đến từng người — thì ô nhiễm sẽ lập lại, nặng lên theo từng năm.
Tổng hợp
